Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai thúc đẩy chủ động giám sát, ứng phó thiên tai nhờ công nghệ số.

Lần đầu tiên Hà Tĩnh đưa phần mềm giám sát và lập phương án ứng phó thiên tai vào điều hành sơ tán dân ngay tại cấp xã, giúp chỉ huy linh hoạt, dữ liệu liên thông và người dân chủ động hơn trước lũ lớn. Hoạt động diễn tập tại xã Cẩm Duệ được triển khai với sự tài trợ và đồng hành của Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai, đánh dấu bước tiến quan trọng trong chuyển đổi số lĩnh vực phòng, chống thiên tai và nhân rộng mô hình từ cơ sở.

Việc thử nghiệm trong cuộc diễn tập “Sơ tán dân ứng phó lũ, ngập lụt” ngày 18/11 tại xã Cẩm Duệ cho thấy công nghệ số, khi được triển khai đúng cách, đã trở thành “cánh tay nối dài” giúp chính quyền địa phương chủ động, linh hoạt và hiệu quả hơn trong phòng, chống thiên tai. Đây cũng là kết quả nổi bật từ chuỗi dự án mà Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai tài trợ và đồng hành nhiều năm qua.

Công nghệ số lần đầu đưa vào chỉ đạo sơ tán dân

Trong diễn tập, phần mềm giám sát thiên tai Hà Tĩnh và phần mềm phương án ứng phó thiên tai được sử dụng xuyên suốt các bước chỉ huy: từ theo dõi diễn biến lũ, tiếp nhận phản ánh của người dân, cập nhật hình ảnh hiện trường đến điều phối lực lượng xung kích theo thời gian thực. Tất cả dữ liệu từ thôn – xã – tỉnh được kết nối liên thông và gửi về trung ương, bảo đảm thông tin thông suốt trong cùng một hệ thống.

Theo Trung tướng Lê Phúc Nguyên, Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai, Hà Tĩnh là địa phương triển khai hiệu quả nhiều dự án PCTT do Quỹ hỗ trợ. Năm nay, Quỹ tài trợ hai hợp phần quan trọng: xây dựng hệ thống giám sát thiên tai số hóa và tổ chức diễn tập sơ tán dân tại Cẩm Duệ, nhằm hoàn thiện mô hình và nhân rộng ra toàn tỉnh, tiến tới áp dụng trên phạm vi cả nước.

Bà Hạ Thúy Hạnh, Phó Giám đốc Quỹ, nhấn mạnh việc đưa công nghệ số vào chỉ đạo sơ tán dân đã giúp “một trung tâm chỉ huy nắm chắc toàn cảnh thiên tai đang diễn ra”. Người dân cũng lần đầu có kênh phản ánh trực tiếp lên hệ thống, giúp chính quyền xử lý nhanh các điểm sạt lở, ách tắc hay các trường hợp không chấp hành di dời.

Diễn tập thực tế, tăng khả năng thích ứng cho cộng đồng

Cuộc diễn tập gồm ba phần: vận hành cơ chế chỉ huy ứng phó thiên tai; thực binh sơ tán dân theo các tình huống lũ lớn; và họp rút kinh nghiệm. Hơn 150 người dân, trưởng thôn và lực lượng phòng thủ dân sự của nhiều xã thường xuyên ngập lụt tham gia.

Các tình huống được xây dựng sát thực tế:

• Người dân chống đối không chịu di dời;
• Đường chính bị sạt lở, ách tắc;
• Phát hiện điểm ngập nguy hiểm cần cảnh báo và tổ chức lực lượng xử lý.

Nhờ công nghệ số, hình ảnh và vị trí được cập nhật ngay lên hệ thống; Ban chỉ huy xã nhanh chóng điều động lực lượng, chọn tuyến sơ tán khác, triển khai đèn cảnh báo và xử lý điểm sạt lở kịp thời.

Ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch UBND xã Cẩm Duệ, khẳng định việc kết hợp phần mềm giám sát với diễn tập thực tế đã nâng cao rõ rệt tính chủ động của chính quyền và người dân, phát huy hiệu quả phương châm “4 tại chỗ”.

Người dân thôn Chu Trinh – vùng “rốn lũ” – cho biết nhờ diễn tập và hướng dẫn trên nền tảng số, họ hiểu rõ thời điểm cần kê cao tài sản, khi nào phải di dời và những vật dụng cần mang theo. “Lũ giờ không chỉ đến vào mùa mưa, mà cả mùa hè. Chủ động luôn là quan trọng nhất”, chị Nguyễn Thị Nhân chia sẻ.

Việc số hóa công tác giám sát và ứng phó thiên tai tại Hà Tĩnh là bước tiến quan trọng, mở ra cách tiếp cận mới – lấy công nghệ làm nền tảng và cộng đồng làm trung tâm. Mô hình này đang được đề xuất nhân rộng ra các tỉnh thường xuyên chịu ảnh hưởng bão lũ.

Nhờ sự đồng hành bền bỉ của Quỹ, các địa phương có thêm công cụ chủ động ứng phó, nâng cao năng lực thích ứng, giảm thiểu thiệt hại và củng cố an toàn cho người dân trước những diễn biến thiên tai ngày càng cực đoan. Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc kết hợp nguồn lực xã hội với công nghệ số trong bảo vệ cộng đồng.

• phòng chống thiên tai
• Công nghệ số
• Giám sát thiên tai