Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai: Tạo sinh kế, hướng tới mục tiêu ứng phó chủ động với thiên tai

Được thành lập năm 2008 với phương châm kết nối sức mạnh cộng đồng phòng tránh thiên tai, suốt 16 năm qua, Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai đã thực hiện vai trò kết nối các tấm lòng vàng với người dân vùng khó khăn, vùng bị thiên tai để họ có được một cuộc sống an toàn, tốt đẹp hơn.

Đảm bảo sinh kế cho người dân trước thiên tai

Kể từ khi ra đời, Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai đã chú trọng đến việc xây dựng cơ sở hạ tầng và các chương trình hỗ trợ sinh kế cho cộng đồng. Một trong những thành tựu đáng kể nhất của Qũy là chương trình tài trợ cho các chi hội phụ nữ địa phương để các hộ phụ nữ nghèo xây dựng các căn gác xép tránh lũ.

Tuy nhiên, thay vì yêu cầu họ phải có “công trình ngay để nghiệm thu”, Quỹ sẽ dành khoảng thời gian là 5 năm để người dân tự phát triển sinh kế, trên cơ sở khoản vay cố định 25 triệu đồng không tính lãi. Bà con sẽ dùng khoản tiền này để mở rộng chăn nuôi, sản xuất. Tới khi có nguồn lực khá hơn thì mới làm công trình tránh lũ.

Đến nay, dự án đã thực hiện với tổng số vốn 18 tỷ đồng. Với 25 triệu, chị em có thể mua được 2 con bò hoặc một con bò và một con bê. Chỉ 2 - 3 năm sau, mỗi hộ đã có thể sở hữu thêm vào con bê nữa. Hiệu quả có thể thấy rõ. Một tín hiệu đáng mừng là tới hiện tại, theo thống kê đã có từ 60 - 65% hộ được vay vốn đã được làm gác xép. Vốn của chương trình không bao giờ mất đi mà chỉ ngày càng lớn lên.

Bên cạnh dự án trên, hiện nay, Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai cũng  tập trung vào việc hỗ trợ trồng và bảo vệ rừng. Đây là một chương trình rất lớn, đồng thời có vai trò then chốt trong việc phòng chống thiên tai.

Ông Phan Diễn, chủ tịch danh dự Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai chia sẻ: “Cá nhân tôi đã từng đi khảo sát tại Tuyên Quang, một địa phương giữ rừng rất tốt với tỷ lệ che phủ đạt tới 67%. Thế nhưng, người dân tại đây vẫn còn nghèo. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do nghề rừng đem lại hiệu quả chưa cao. Chỉ sau 5-7 năm, người dân đã chặt trắng rừng keo để bán, trừ tất cả chi phí, họ chỉ còn lãi khoảng 70-80 triệu đồng/hecta. Chúng tôi muốn hỗ trợ bà con kéo dài thời gian trồng rừng trước khi thu hoạch, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế; đồng thời góp phần tăng giá trị phòng chống thiên tai về lâu dài.”

Qũy dự định đóng góp xây dựng các mô hình trồng và bảo vệ rừng tại Quảng Bình, Gia Lai trước khi mở rộng tại một địa phương khác vùng Nam Bộ.

Nâng cao năng lực ứng phó chủ động với thiên tai là chìa khóa giảm thiểu thiệt hại 

Trong nhiều năm qua, bên cạnh các chương trình hỗ trợ tạo sinh kế cho bà con, Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai cũng đã tập trung vào các dự án nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai tại các địa phương.

Cụ thể, Quỹ đã giúp các tỉnh xây dựng các trạm đo mưa tự động, trạm cảnh báo sớm thiên tai. Tính đến nay, số trạm đo mưa tự động Quỹ làm được 843 trạm, gần bằng tổng số trạm do Tổng Cục Khí tượng thủy văn (Bộ Tài Nguyên và Môi trường) làm trong cả nước.

Ngoài ra, Qũy cũng giúp các địa phương thành lập các đội xung kích cứu hộ, cứu nạn. Một trong những câu chuyện làm Qũy đặc biệt chú ý là khi mưa lũ, tại một số địa phương đã xuất hiện việc người dân dùng thuyền hỗ trợ, vận chuyển tài sản và người thoát nạn. Từ đây, Qũy nhận ra: nếu tổ chức mỗi xã, mỗi thôn một đội xung kích cứu hộ, cứu nạn; trang bị và giao nhiệm vụ cụ thể, chắc chắn hậu quả khi thiên tai xảy ra sẽ được giảm thiểu.

Ngay lập tức, ông Phan Diễn đã cùng Quỹ trao đổi với địa phương, thí điểm việc dùng ngay lực lượng dân quân tự vệ, giao nhiệm vụ chính thức. Quỹ đã tặng mỗi đội 2 con thuyền, áo phao, phao cứu sinh, loa cầm tay; đồng thời phối hợp với Hội Chữ thập đỏ tổ chức tập huấn kỹ năng sơ cứu, kỹ năng ứng phó với thiên tai. Sau quá trình thử nghiệm, nhận thấy hiệu quả, đã có rất nhiều địa phương đề nghị Quỹ thành lập các tổ tương tự tại địa bàn. Tính trong 10 năm đầu tiên, Quỹ đã giúp các địa phương thành lập tổng cộng 85 đội xung kích.

Về sau, Ban chỉ đạo quốc gia về phòng chống thiên tai đã chủ động đề nghị nên có hẳn một chương trình lớn trên địa bàn cả nước. Hai ý tưởng lớn gặp nhau và kết quả tính tới nay, 90% các xã đã xây dựng thành công mô hình này với 7.000 đội. Hiện, Quỹ Cộng đồng phòng chống thiên tai đã hoàn thiện hệ thống tài liệu hướng dẫn; đồng thời tiếp tục đồng hành cùng Ban chỉ đạo quốc gia về phòng chống thiên tai  trong việc tập huấn tại cơ sở. Qũy đánh giá rất cao; và cũng rất tự hào về chương trình này khi dự án đã trở thành một chủ trương lớn của Nhà nước.

Với những thành tựu kể trên, năm 2023, Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai đã vinh dự nhận giải thưởng Hành động vì cộng đồng - Human Act Prize do Báo Nhân dân tổ chức. Giải thưởng nhằm tôn vinh các cá nhân, tổ chức có những đóng góp tích cực cho xã hội thông qua những sáng kiến, dự án cộng đồng uy tín, mang lại hiệu quả lâu dài và bền vững. Đây là sự ghi nhận to lớn đối với những nỗ lực trong các hoạt động cộng đồng của Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai.

• quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai
• Trồng rừng
• mưa lũ
• khắc phục thiên tai